Het ABCD-model is een handig hulpmiddel om te bepalen wat je wel of niet agressie kunt noemen, en wanneer je een situatie nog kunt oplossen of beter kunt weglopen. Dit model helpt jou en je team op een eenduidige manier naar agressief gedrag kijken, het bespreekbaar te maken en een plan van aanpak te bepalen.
A-gedrag
De patiënt/naaste vraagt om een uitzondering: ‘Ik weet dat we maar 1 bezoeker mogen ontvangen, maar mag mijn man/dochter/kleinkind misschien toch…’ Hier hoef je in principe niets mee, je komt hier zelf nog wel uit.
B-gedrag
Uit zich vaak in kritiek op de omstandigheden, bijvoorbeeld bij het verplicht moeten dragen van een mondkapje. ‘Het is toch belachelijk dat ik dat ding op mijn neus moet? Jullie bekijken het maar, ik doe hem af.’ Nog geen agressie, maar het begint te schuren.
C-gedrag
Bij C-gedrag wordt het agressief. Schelden (trut, tyfushoer), vernederen (‘Je zal het nooit verder schoppen dan een dom verpleegstertje‘), vals beschuldigen. Stel hier heel duidelijk grenzen. ‘Ik wil dat u stopt met schelden, ik ben hier niet van gediend’. Gaat de ander door? ‘Als u doorgaat, stopt mijn contact met u. Als u ophoudt kunnen we verder. Aan u de keuze.’ Maak altijd melding, ook als de ander stopt. C-gedrag moet je begrenzen, en dat vraagt oefening. Als je dat moeilijk vindt, kun je hierin getraind worden.
D-gedrag
De zwaarste vorm van agressie: fysiek geweld, dreigen (‘Ik pak jou terug op de parkeerplaats en breek ik je nek’) of intimidatie (‘Hier ga je spijt van krijgen’, Je bent nog niet jarig‘). Bij D-gedrag hoef je niet meer te begrenzen en breng je jezelf eerst in veiligheid. Druk op de alarmknop, als die er is, loop meteen weg of haal er iemand bij. In de wijk geldt misschien dat je juist beter mee kunt werken, tot je jezelf in veiligheid hebt gebracht.
Verschil tussen intimidatie en bedreiging
Intimidatie en bedreiging zijn verschillende dingen. Bedreiging is concreter, er wordt een daad aangekondigd, zoals mishandeling, verkrachting of een levensdelict. Intimidatie is bedreigend, maar is moeilijker te bewijzen. Intimidatie is vooral gericht op bang maken en jou dwingen om iets te doen of na te laten: ‘Als jij nou niet heel snel die pillen geeft, dan zwaait er wat voor jou.’
